Koliko je u Bosni i Hercegovini planina, toliko je na njima i uz njih jedinstvenih jezera koja će vam uljepšati odlaske na planinske ture.
Piše: Afan Abazović
Kladopoljsko jezero na Zelengori
Planina Zelengora u jugoistočnom dijelu BiH jedna je od najpoželjnijih planinarskih destinacija. Iako loših prilaznih puteva, ona će uvijek biti na listi svih ljubitelja prirode kao destinacija za najmanje jednu turu u godini. Njeni ukrasi su “gorske oči”, nekoliko jezera različitog načina nastanka. Najpristupačnije za jednodnevnu planinarsku turu na Zelengori je Kladopoljsko jezero.
Do početne tačke planinarske ture dolazite putnim pravcem kroz Kalinovik, R433 prema Ulogu i Nevesinju, a 10 km nakon grada slijedite putokaz “Obalj” prema lijevo. Tri kilometra poslije, uz kombinaciju asfalta i makadama, dolazite do nekropole stećaka, gdje možete parkirati vozilo. Da bi bila sadržajna, ugodna vašem planinarenju i primamljiva oku, predložit ćemo kružnu turu ukupne dužine 15 km. Početna dionica vas vodi preko Suhog polja do napuštenih štala na Kladovom polju, u čijoj blizini je i izvor Krupac. Odatle, staza vas vodi skoro istim smjerom kretanja do Kladopoljskog jezera.
Prosječnom kondicionom spremom do njega možete doći za 3 i pol sata. Jezero se nalazi na zapadu masiva planine i posve je odvojeno od guste grupacije jezera u centralnom dijelu. Na nadmorskoj je visini od 1380 metara, dugačko je oko 250 i široko oko 100 metara. Pod zaštitom je Nacionalnog parka “Sutjeska”. Toponimi nam često mogu otkriti i prošlost lokaliteta, što je slučaj i sa ovim jezerom. Klada je druga riječ za balvan, pa se pretpostavlja da je do prije nekoliko stoljeća ovo područje bilo izvor izuzetno kvalitetne drvne građe. Njeni ostaci se i danas nalaze unutar jezera. Pogodno je i za mušičarenje, poseban stil ribolova, a ima izuzetno bogat riblji fond.
Povratak sa jezera vas vodi pored jednog važnog nacionalnog spomenika BiH i istovremeno spomenika na Listi svjetske baštine UNESCO-a – nekropole stećaka Čengića bara sa 52 stećka. Nakon što razgledate nadgrobne spomenike iz srednjovjekovne Bosne, naročito sa njihovim ukrasima vrpci, trolistova, ptica, jelena, uputite se sjeverno, prema Suhom polju i potom se vratite nazad do vozila.
Šatorsko jezero na Šator-planini
Zapadna Bosna je područje sa izuzetno zanimljivim terenima, veoma šarenolikim biodiverzitetom, ali zbog daljine od centralnog dijela, nije eksploatisana koliko zaslužuje. Jedna od manje poznatih i nepravedno zapostavljenih planina u Bosni i Hercegovini je Šator-planina koja se nalazi u blizini Bosanskog Grahova. Najviši vrh joj je Veliki Šator na 1872 mnv, a ono što je njen specifikum je Šatorsko jezero, koje je ledničkog porijekla. Nalazi se na 1488 mnv, dugo je 280, a široko 120 metara. Iz njega nastaje Šatorski potok, od kojeg kasnije nastaje rijeka Unac.
Vozilom do jezera možete tako što ćete se magistralnim putem dovesti do sela Gornje Peulje, između Livna i Bosanskog Grahova, a onda makadamskim putem, u dužini od 17 kilometara, doći do ovog “gorskog oka”. Na platou iznad jezera nalazi se objekat PD “Runolist” Bosansko Grahovo, koji se otvara po potrebi i najavi. Do vrha planine i nazad na jezero preći ćete ukupno 8 kilometara. Staza, u početku strma i kamenita, vodi vas na sedlo, da bi se tu uključila na stari drum, a potom sa njega slijedi uspon na vrh Velikog Šatora. Pogled sa vrha vam se pruža od obližnje Dinare, Troglava, Kamešnice i Cincara, pa prema Čvrsnici, Raduši i dalje prema srednjobosanskim planinama. Povratak ćete izvesti istom stazom.
Nemojte se iznenaditi ako kraj staze spazite mali bijeli zvjezdasti cvijet – to je runolist, endemska vrsta planinskog cvijeta, simbol planinara. U neposrednoj blizini jezera nemojte promašiti Bulino vrelo, sa navodnim ljekovitim svojstvima vode.
Buško jezero kraj Kamešnice
Buško jezero poznajemo kao najveće vještačko jezero u Bosni i Hercegovini. No, malo je poznato da je ono formirano na nekadašnjem Buškom blatu, na nadmorskoj visini od 700 metara. Planina koja se uzdiže iznad Buškog jezera je Kamešnica i granična je planina između BiH i Hrvatske. Najviši vrh zove se Konj na 1856 metara nadmorske visine. Planinarima je veoma privlačna, a većina uspona kreće iz sela Podgradina, na obalama jezera, stazom dužine 11 km. Tokom 5,5 km uspona treba savladati skoro 1150 metara visinske razlike i isto toliko silaska, stoga se ova staza smatra jednom od težih u državi.
Staza počinje kraj izvora Ozrena i vodi vas prvo kroz makiju, pa kroz bukovu šumu sve do planinarske kuće do Pešinog vrela, što je pola uspona, a nastala je zahvaljujući trudu planinarskog društva “Kamešnica” iz Livna. Nakon što se odmorite, krenite dalje, ali ne zaboravite natočiti dovoljno vode, jer ćete izaći na vršni greben i na izloženost hercegovačkom suncu.
Na vrhu ćete zateći betonski geodetski stub, a pogled će vam se pružati od obližnjeg Troglava, Dinare, Tušnice, Cincara i Šatora. U povratku istom stazom, stegnite gojzerice i budite nježni sa svojim stopalima.
